11 شهریور برابر با سالروز ثبت مدرسه‌ دارالفنون در فهرست آثار ملی است. این مدرسه که روزگار پر فراز و نشیبی را از سرگذرانده، محقق، نویسنده و مترجمانی چون اعتمادالسلطنه، عباس اقبال آشتیانی، محمد معین و مصطفی چمران را در دامان خود پرورش داده است. در این گزارش مروری کوتاه بر دستاوردها و تالیفات این بزرگمردان خواهیم داشت.

دارالفنون با 166 سال قدمت، یکی از مهم‌ترین مکان‌های تاریخی-‌آموزشی ایران به‌شمار می‌رود و در پر سر و صداترین و پر ازدحام‌ترین منطقه‌ تهران (میدان توپخانه در سمت منتهی به خیابان‌های ناصریه، الماسیه و ناصرخسرو) قرار گرفته است. مدرسه‌ دارالفنون از یادگارهای دوران قاجار است و بنای تاریخی ارزشمندی دارد. در محوطه حیاط و ساختمان‌های دارالفنون اشعاری از 11 شاعر بزرگ پارسی‌زبان مانند فردوسی، مولوی، بابا افضل کاشانی بر کاشی‌های فیروزه‌ای نقش بسته که جلوه‌ای خاص به آن داده است.

دارالفنون در بدو تاسیس پذیرای دانش‌آموزانی بود که از بین شاهزادگان 14 تا 16 سال انتخاب می‌شدند و شهریه‌ای نیز نمی‌پرداختند. به تدریج رشته‌هایی مثل طب، جغرافیا، سینما، تئاتر، نقاشی، عکاسی در این مرکز آموزشی تدریس می‌شد. در اواخر دوره قاجار فعالیت دارالفنون رفته رفته دچار رکود شد. در فاصله سال‌های 1310- 1318 دارالفنون مجددا وارد دوره جدیدی از شکوفایی و رونق شد. نیکلای نیویچ مارکف، مهندس روسی مسئولیت بازسازی دارالفنون را به عهده گرفت و در زمان کفالت اسماعیل مرآت در وزارت معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه این اقدامات پیگیری شد. علاقه مفرط و اطلاعات فراوان مارکف درباره معماری ایرانی و هخامنشی باعث شد او ساختمانی جدید به سبک معماری هخامنشی – اروپایی بنا کند.